サイエンスとサピエンス

気になるヒト、それに気なる科学情報の寄せ集め

3円に接する円の方程式

 デカルトは解析幾何学の創造者である。我らが中高生の時代にならう座標系と方程式の組み合わせで各種問題を解く方法だ。エリザベート王女はデカルトの弟子だった。
どうも哲学者はこの弟子が気に入らなかったのか、古典幾何学で解ける問題を自分の解析幾何学で解くように指導したという。それは円に接する問題の一種であった。
 
 これから提示して中途半端に報告する円の問題も類似である。3円が与えられていて、それらのいずれにも接する円を解析幾何学的に求めよ! という課題である。実のところ、この問題は古代ギリシア人により解法が与えられている。その名も「アポロニオスの問題」という。

 三円の座標と半径を下記のように置く。求める円の座標と半径を(x,y) rとする。

接するという条件から3つの方程式が立つ。式が3つに未知数3つだし、二次方程式だから原理的には解ける(はず)。

ところが、一般解はとんでもないことになってしまう。計算力はコンピュータに任せて
解を求める。
 xの解のひとつの一部分転写だ。
1/(2 x2) (1 - r2^2 + x2^2 + y2^2 + (-4 x1^2 + 4 r2 x1^2 + 4 r2^2 x1^2 - 4 r2^3 x1^2 + 8 x1 x2 - 4 r1 x1 x2 - 4 r1^2 x1 x2 - 4 r2 x1 x2 +4 r1^2 r2 x1 x2 - 4 r2^2 x1 x2 + 4 r1 r2^2 x1 x2 + 4 x1^3 x2 - 4 r2 x1^3 x2 - 4 x2^2 + 4 r1 x2^2 + 4 r1^2 x2^2 - 4 r1^3 x2^2 -8 x1^2 x2^2 + 4 r1 x1^2 x2^2 + 4 r2 x1^2 x2^2 + 4 x1 x2^3 - 4 r1 x1 x2^3 - 4 y1^2 + 4 r2 y1^2 + 4 r2^2 y1^2 - 4 r2^3 y1^2 +4 x1 x2 y1^2 - 4 r2 x1 x2 y1^2 + 4 r1 x2^2 y1^2 + 4 r2 x2^2 y1^2 + 8 y1 y2 - 4 r1 y1 y2 - 4 r1^2 y1 y2 - 4 r2 y1 y2 + 4 r1^2 r2 y1 y2 - 4 r2^2 y1 y2 + 4 r1 r2^2 y1 y2 + 4 x1^2 y1 y2 - 4 r2 x1^2 y1 y2 - 16 x1 x2 y1 y2 + 4 x2^2 y1 y2 - 4 r1 x2^2 y1 y2 + 4 y1^3 y2 - 4 r2 y1^3 y2 - 4 y2^2 + 4 r1 y2^2 + 4 r1^2 y2^2 - 4 r1^3 y2^2 + 4 r1 x1^2 y2^2 + 4 r2 x1^2 y2^2 + 4 x1 x2 y2^2 - 4 r1 x1 x2 y2^2 - 8 y1^2 y2^2 + 4 r1 y1^2 y2^2 + 4 r2 y1^2 y2^2 + 4 y1 y2^3 - 4 r1 y1 y2^3 - \[Sqrt]((4 x1^2 - 4 r2 x1^2 - 4 r2^2 x1^2 + 4 r2^3 x1^2 - 8 x1 x2 + 4 r1 x1 x2 + 4 r1^2 x1 x2 + 4 r2 x1 x2 - 4 r1^2 r2 x1 x2 + 4 r2^2 x1 x2 -4 r1 r2^2 x1 x2 - 4 x1^3 x2 + 4 r2 x1^3 x2 + 4 x2^2 - 4 r1 x2^2 - 4 r1^2 x2^2 + 4 r1^3 x2^2 + 8 x1^2 x2^2 - 4 r1 x1^2 x2^2 - 4 r2 x1^2 x2^2 - 4 x1 x2^3 + 4 r1 x1 x2^3 + 4 y1^2 - 4 r2 y1^2 - 4 r2^2 y1^2 + 4 r2^3 y1^2 - 4 x1 x2 y1^2 + 4 r2 x1 x2 y1^2 - 4 r1 x2^2 y1^2 - 4 r2 x2^2 y1^2 - 8 y1 y2 + 4 r1 y1 y2 + 4 r1^2 y1 y2 + 4 r2 y1 y2 - 4 r1^2 r2 y1 y2 + 4 r2^2 y1 y2 - 4 r1 r2^2 y1 y2 - 4 x1^2 y1 y2 + 4 r2 x1^2 y1 y2 + 16 x1 x2 y1 y2 - 4 x2^2 y1 y2 + 4 r1 x2^2 y1 y2 - 4 y1^3 y2 + 4 r2 y1^3 y2 + 4 y2^2 - 4 r1 y2^2 - 4 r1^2 y2^2 + 4 r1^3 y2^2 - 4 r1 x1^2 y2^2 -
4 r2 x1^2 y2^2 - 4 x1 x2 y2^2 + 4 r1 x1 x2 y2^2 + 8 y1^2 y2^2 - 4 r1 y1^2 y2^2 - 4 r2 y1^2 y2^2 - 4 y1 y2^3 + 4 r1 y1 y2^3)^2 - 4 (4 x1^2 - 8 r2 x1^2 + 4 r2^2 x1^2 - 8 x1 x2 + 8 r1 x1 x2 + 8 r2 x1 x2 - 8 r1 r2 x1 x2 + 4 x2^2 - 8 r1 x2^2 + 4 r1^2 x2^2 + 4 y1^2 - 8 r2 y1^2 + 4 r2^2 y1^2 - 4 x2^2 y1^2 - 8 y1 y2 + 8 r1 y1 y2 + 8 r2 y1 y2 - 8 r1 r2 y1 y2 + 8 x1 x2 y1 y2 + 4 y2^2 - 8 r1 y2^2 + 4 r1^2 y2^2 - 4 x1^2 y2^2) (x1^2 - 2 r2^2 x1^2 + r2^4 x1^2 - 2 x1 x2 + 2 r1^2 x1 x2 + 2 r2^2 x1 x2 - 2 r1^2 r2^2 x1 x2 - 2 x1^3 x2 + 2 r2^2 x1^3 x2 + x2^2 - 2 r1^2 x2^2 + r1^4 x2^2 + 4 x1^2 x2^2 - 2 r1^2 x1^2 x2^2 - 2 r2^2 x1^2 x2^2 + x1^4 x2^2 - 2 x1 x2^3 + 2 r1^2 x1 x2^3 - 2 x1^3 x2^3 + x1^2 x2^4 + y1^2 - 2 r2^2 y1^2 + r2^4 y1^2 - 2 x1 x2 y1^2 + 2 r2^2 x1 x2 y1^2 - 2 r1^2 x2^2 y1^2 - 2 r2^2 x2^2 y1^2 + 2 x1^2 x2^2 y1^2 - 2 x1 x2^3 y1^2 + x2^4 y1^2 + x2^2 y1^4 - 2 y1 y2 + 2 r1^2 y1 y2 + 2 r2^2 y1 y2 - 2 r1^2 r2^2 y1 y2 - 2 x1^2 y1 y2 + 2 r2^2 x1^2 y1 y2 + 8 x1 x2 y1 y2 - 2 x2^2 y1 y2 + 2 r1^2 x2^2 y1 y2 - 2 x1^2 x2^2 y1 y2 - 2 y1^3 y2 + 2 r2^2 y1^3 y2 - 2 x2^2 y1^3 y2 + y2^2 - 2 r1^2 y2^2 + r1^4 y2^2 - 2 r1^2 x1^2 y2^2 - 2 r2^2 x1^2 y2^2 + x1^4 y2^2 - 2 x1 x2 y2^2 + 2 r1^2 x1 x2 y2^2 - 2 x1^3 x2 y2^2 + 2 x1^2 x2^2 y2^2 + 4 y1^2 y2^2 - 2 r1^2 y1^2 y2^2 - 2 r2^2 y1^2 y2^2 + 2 x1^2 y1^2 y2^2 - 2 x1 x2 y1^2 y2^2 + 2 x2^2 y1^2 y2^2 + y1^4 y2^2 - 2 y1 y2^3 + 2 r1^2 y1 y2^3 - 2 x1^2 y1 y2^3 - 2 y1^3 y2^3 + x1^2 y2^4 + y1^2 y2^4)))/(4 x1^2 - 8 r2 x1^2 +
4 r2^2 x1^2 - 8 x1 x2 + 8 r1 x1 x2 + 8 r2 x1 x2 - 8 r1 r2 x1 x2 + 4 x2^2 - 8 r1 x2^2 + 4 r1^2 x2^2 + 4 y1^2 - 8 r2 y1^2 + 4 r2^2 y1^2 - 4 x2^2 y1^2 - 8 y1 y2 + 8 r1 y1 y2 + 8 r2 y1 y2 - 8 r1 r2 y1 y2 + 8 x1 x2 y1 y2 + 4 y2^2 - 8 r1 y2^2 + 4 r1^2 y2^2 - 4 x1^2 y2^2) - (r2 (-4 x1^2 + 4 r2 x1^2 + 4 r2^2 x1^2 - 4 r2^3 x1^2 + 8 x1 x2 - 4 r1 x1 x2 - 4 r1^2 x1 x2 - 4 r2 x1 x2 + 4 r1^2 r2 x1 x2 - 4 r2^2 x1 x2 + 4 r1 r2^2 x1 x2 + 4 x1^3 x2 - 4 r2 x1^3 x2 - 4 x2^2 + 4 r1 x2^2 + 4 r1^2 x2^2 - 4 r1^3 x2^2 - 8 x1^2 x2^2 + 4 r1 x1^2 x2^2 + 4 r2 x1^2 x2^2 + 4 x1 x2^3 - 4 r1 x1 x2^3 - 4 y1^2 + 4 r2 y1^2 + 4 r2^2 y1^2 - 4 r2^3 y1^2 + 4 x1 x2 y1^2 - 4 r2 x1 x2 y1^2 + 4 r1 x2^2 y1^2 + 4 r2 x2^2 y1^2 + 8 y1 y2 - 4 r1 y1 y2 - 4 r1^2 y1 y2 - r2 y1 y2 + 4 r1^2 r2 y1 y2 - 4 r2^2 y1 y2 + 4 r1 r2^2 y1 y2 + 4 x1^2 y1 y2 - 4 r2 x1^2 y1 y2 - 16 x1 x2 y1 y2 + 4 x2^2 y1 y2 - 4 r1 x2^2 y1 y2 + 4 y1^3 y2 - 4 r2 y1^3 y2 - 4 y2^2 + 4 r1 y2^2 + 4 r1^2 y2^2 - 4 r1^3 y2^2 + 4 r1 x1^2 y2^2 + 4 r2 x1^2 y2^2 + 4 x1 x2 y2^2 - 4 r1 x1 x2 y2^2 - 8 y1^2 y2^2 + 4 r1 y1^2 y2^2 + 4 r2 y1^2 y2^2 + 4 y1 y2^3 - 4 r1 y1 y2^3 - \[Sqrt]((4 x1^2 - 4 r2 x1^2 - 4 r2^2 x1^2 +4 r2^3 x1^2 - 8 x1 x2 + 4 r1 x1 x2 + 4 r1^2 x1 x2 + 4 r2 x1 x2 - 4 r1^2 r2 x1 x2 + 4 r2^2 x1 x2 - 4 r1 r2^2 x1 x2 - 4 x1^3 x2 + 4 r2 x1^3 x2 + 4 x2^2 - 4 r1 x2^2 - 4 r1^2 x2^2 + 4 r1^3 x2^2 + 8 x1^2 x2^2 - 4 r1 x1^2 x2^2 - 4 r2 x1^2 x2^2 - 4 x1 x2^3 + 4 r1 x1 x2^3 + 4 y1^2 - 4 r2 y1^2 - 4 r2^2 y1^2 + 4 r2^3 y1^2 - 4 x1 x2 y1^2 + 4 r2 x1 x2 y1^2 - 4 r1 x2^2 y1^2 - 4 r2 x2^2 y1^2 - 8 y1 y2 + 4 r1 y1 y2 + 4 r1^2 y1 y2 + 4 r2 y1 y2 - 4 r1^2 r2 y1 y2 + 4 r2^2 y1 y2 - 4 r1 r2^2 y1 y2 - 4 x1^2 y1 y2 + 4 r2 x1^2 y1 y2 + 16 x1 x2 y1 y2 - 4 x2^2 y1 y2 +
4 r1 x2^2 y1 y2 - 4 y1^3 y2 + 4 r2 y1^3 y2 + 4 y2^2 - 4 r1 y2^2 - 4 r1^2 y2^2 + 4 r1^3 y2^2 - 4 r1 x1^2 y2^2 - 4 r2 x1^2 y2^2 - 4 x1 x2 y2^2 + 4 r1 x1 x2 y2^2 + 8 y1^2 y2^2 - 4 r1 y1^2 y2^2 - 4 r2 y1^2 y2^2 - 4 y1 y2^3 + 4 r1 y1 y2^3)^2 - 4 (4 x1^2 - 8 r2 x1^2 + 4 r2^2 x1^2 - 8 x1 x2 + 8 r1 x1 x2 + 8 r2 x1 x2 - 8 r1 r2 x1 x2 + 4 x2^2 - 8 r1 x2^2 + 4 r1^2 x2^2 + 4 y1^2 - 8 r2 y1^2 + 4 r2^2 y1^2 - 4 x2^2 y1^2 - 8 y1 y2 + 8 r1 y1 y2 + 8 r2 y1 y2 - 8 r1 r2 y1 y2 + 8 x1 x2 y1 y2 + 4 y2^2 - 8 r1 y2^2 + 4 r1^2 y2^2 - 4 x1^2 y2^2) (x1^2 - 2 r2^2 x1^2 + r2^4 x1^2 - 2 x1 x2 + 2 r1^2 x1 x2 + 2 r2^2 x1 x2 - 2 r1^2 r2^2 x1 x2 - 2 x1^3 x2 + 2 r2^2 x1^3 x2 + x2^2 - 2 r1^2 x2^2 + r1^4 x2^2 + 4 x1^2 x2^2 - 2 r1^2 x1^2 x2^2 - 2 r2^2 x1^2 x2^2 + x1^4 x2^2 - 2 x1 x2^3 + 2 r1^2 x1 x2^3 - 2 x1^3 x2^3 + x1^2 x2^4 + y1^2 - 2 r2^2 y1^2 + r2^4 y1^2 - 2 x1 x2 y1^2 + 2 r2^2 x1 x2 y1^2 - 2 r1^2 x2^2 y1^2 - 2 r2^2 x2^2 y1^2 + 2 x1^2 x2^2 y1^2 - 2 x1 x2^3 y1^2 + x2^4 y1^2 + x2^2 y1^4 - 2 y1 y2 + 2 r1^2 y1 y2 + 2 r2^2 y1 y2 - 2 r1^2 r2^2 y1 y2 - 2 x1^2 y1 y2 + 2 r2^2 x1^2 y1 y2 + 8 x1 x2 y1 y2 - 2 x2^2 y1 y2 + 2 r1^2 x2^2 y1 y2 - 2 x1^2 x2^2 y1 y2 - 2 y1^3 y2 + 2 r2^2 y1^3 y2 - 2 x2^2 y1^3 y2 + y2^2 - 2 r1^2 y2^2 + r1^4 y2^2 - 2 r1^2 x1^2 y2^2 - 2 r2^2 x1^2 y2^2 + 1^4 y2^2 - 2 x1 x2 y2^2 + 2 r1^2 x1 x2 y2^2 - 2 x1^3 x2 y2^2 + 2 x1^2 x2^2 y2^2 + 4 y1^2 y2^2 - 2 r1^2 y1^2 y2^2 - 2 r2^2 y1^2 y2^2 + 2 x1^2 y1^2 y2^2 - 2 x1 x2 y1^2 y2^2 + 2 x2^2 y1^2 y2^2 + y1^4 y2^2 - 2 y1 y2^3 + 2 r1^2 y1 y2^3 - 2 x1^2 y1 y2^3 - 2 y1^3 y2^3 + x1^2 y2^4 + y1^2 y2^4))))/(4 x1^2 - 8 r2 x1^2 + 4 r2^2 x1^2 - 8 x1 x2 + 8 r1 x1 x2 + 8 r2 x1 x2 - 8 r1 r2 x1 x2 + 4 x2^2 - 8 r1 x2^2 + 4 r1^2 x2^2 + 4 y1^2 - 8 r2 y1^2 + 4 r2^2 y1^2 - 4 x2^2 y1^2 - 8 y1 y2 + 8 r1 y1 y2 + 8 r2 y1 y2 - 8 r1 r2 y1 y2 + 8 x1 x2 y1 y2 + 4 y2^2 - 8 r1 y2^2 + 4 r1^2 y2^2 - 4 x1^2 y2^2) - 1/(2 x2 y1 - 2 x1 y2) 2 y2 (-x1 + r2^2 x1 + x2 - r1^2 x2 + x1^2 x2 - x1 x2^2 + x2 y1^2 - x1 y2^2 - (x1 (-4 x1^2 + 4 r2 x1^2 + 4 r2^2 x1^2 - 4 r2^3 x1^2 + 8 x1 x2 - 4 r1 x1 x2 - 4 r1^2 x1 x2 - 4 r2 x1 x2 + 4 r1^2 r2 x1 x2 - 4 r2^2 x1 x2 + 4 r1 r2^2 x1 x2 + 4 x1^3 x2 - 4 r2 x1^3 x2 - 4 x2^2 + 4 r1 x2^2 + 4 r1^2 x2^2 - 4 r1^3 x2^2 - 8 x1^2 x2^2 + 4 r1 x1^2 x2^2 + 4 r2 x1^2 x2^2 + 4 x1 x2^3 - 4 r1 x1 x2^3 - 4 y1^2 + 4 r2 y1^2 + 4 r2^2 y1^2 -4 r2^3 y1^2 + 4 x1 x2 y1^2 - 4 r2 x1 x2 y1^2 + 4 r1 x2^2 y1^2 + 4 r2 x2^2 y1^2 + 8 y1 y2 - 4 r1 y1 y2 - 4 r1^2 y1 y2 - 4 r2 y1 y2 + 4 r1^2 r2 y1 y2 - 4 r2^2 y1 y2 + 4 r1 r2^2 y1 y2 + 4 x1^2 y1 y2 - 4 r2 x1^2 y1 y2 - 16 x1 x2 y1 y2 + 4 x2^2 y1 y2 - 4 r1 x2^2 y1 y2 + 4 y1^3 y2 - 4 r2 y1^3 y2 - 4 y2^2 + 4 r1 y2^2 + 4 r1^2 y2^2 - 4 r1^3 y2^2 + 4 r1 x1^2 y2^2 + 4 r2 x1^2 y2^2 + 4 x1 x2 y2^2 - 4 r1 x1 x2 y2^2 - 8 y1^2 y2^2 + 4 r1 y1^2 y2^2 + 4 r2 y1^2 y2^2 + 4 y1 y2^3 - 4 r1 y1


@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

 それもそうかもしれない。

 上図のように3円のとりうる配置は交わる交わらないと随分と複雑だからである。

 では、もっと縮退した形では内接円はどうなるであろうか?
例えば、三円の半径=aは等しく、円の中心は正三角形をなすとする。
円の中心の左隅座標を(X1,Y)右隅座標を(X2,Y)とすると
頂点の円の中心座標は{(X1+X2)/2,3^.5/2(X2-X1)+Y}となる。
内接円の中心座標。

半径r

さらに一般化してみる。三円の位置関係は正三角形のまま。
半径が左隅a,右隅b,頂点cとするとどうなるかだ。

 その内接円の半径rはこうなる。

中心のx座標

中心のy座標

 う〜ん、これだけでも耐え難い複雑さだ。



 一般解得られずとも、やむなし!だが古典幾何学では解けるのだから、アナログ人間には解ける。 コンピュータ代数でも解いたといえば解いたことにはなる。
しかし、コンピュータ経由で「解」を得たとしても理解し難くデジタル人間がギブアップしても、やむなし!だ。

不思議おもしろ幾何学事典

不思議おもしろ幾何学事典